Web3 ve blockchain ana akım haline geldikçe, yeni kısaltma ve terimler genellikle ne anlama geldiklerine dair çok az açıklamaya barındırırlar. Bu durum sektöre yeni atılan yatırımcılar için de çeşitli soru işaretleri oluşturabilir. DAO (Decentralized Autonomous Organizations) da bu kripto para terimlerinden biridir.
Merkezi Olmayan Otonom Kuruluşlar (DAO’lar) kripto para meraklıları için bir kulübe benzetilebilmektedir. Bu sistemler yalnızca ortak bir amaç için çalışırlar, her üyeye karar vermede eşit söz hakkı verirler ve potansiyel olarak çoğu kulübün ne yapacağını bileceğinden daha fazla parayı bünyesinde bulundurabilirler.
Yine de büyük şirketleri finanse etmek ve blockchain tabanlı projeler için para toplamak gibi etkinlikler için merkezi olmayan internet dünyasının her alanında karşımıza çıkabilmektedir. Buna ek olarak, daha sade bir şekilde sadece token alıp satanlar için DAO teriminin çok da sık karşılaşılmadığını söylemek mümkün. Bu kuruluşların çok fazla kaynağı elinde bulundurduğunu hatırlatmamız gerekiyor. İşte DAO nedir ve DAO hakkında bilmeniz gerekenler.
Peki, DAO nedir?
Merkezi Olmayan Otonom Kuruluşlar, tam olarak adından da anlaşılacağı gibi; merkezi bir lider veya bir karar dikte eden bir toplum olmadan bir araya gelen bir grup sistemdir. Akıllı sözleşmelerle (dijital bire bir sözleşmeler) bir blok zinciri üzerine kuruludurlar. DAO üyeleri, genellikle DAO için özel olarak bir yönetim tokeni satın alarak bir miktar hak satın alırlar ve bu da onlara fonları nasıl harcayacakları ve yöneteceklerine ilişkin kararları oylama fırsatı verir. Bu gruplar, dünyanın her yerinden Discord kanallarında, sosyal medya üzerinde veya benzeri alanlarda düzenli olarak iletişim kuran insanlardan oluşabilir.
Blockworks kripto para platformunun kurucu ortağı Jason Yanowitz’e göre, DOA “tamamen düz bir hiyerarşiye” sahiptir. “Ortak bir dengeye ulaşmak için insanları farklı şekilde yönetmenin bir yolu.” olarak da yine Yanowitz tarafından tanımlanmaktadır.
DAO ne işe yarar?
Her DAO’nun, ister daha büyük bir projede bir hedef olsun, farklı bir misyonu vardır ve bir dizi farklı sektörle ilişkilendirilebilir.
Bazıları, geçen yıl Sotheby’s ABD Anayasası’nın orijinal kopyalarından birini satın alma umuduyla bir araya gelen ConstitutionDAO gibi kişisel çıkarlara dayanmaktadır. Sonunda grup bunun en yüksek teklif olmadığını anladı ve bunun sonucunda müzayedeyi kaybetti, ancak üyeler ilk yatırımlarını geri elde etmeyi başardılar.
Bazı DAO projelerininse daha büyük hedefleri vardır ve bunlar esas olarak bir işi grup olarak yürütmeyi veya planlamayı içerir. Bir örnek, insanların kripto varlıkları ile stake yapmasına, ödünç almasına ve ödünç vermesine olanak tanıyan merkezi olmayan bir topluluk finans platformu olan Mantra DAO’dur.
İlk DAO ne zaman oluşturuldu?
İlk DAO, kısaca The DAO, işlemleri blok zincirinin fiziksel dünyası ile bağlamak için blok zinciri Ethereum ağının üzerinde çalışan ve onu geliştiren bir Alman geliştirici olan Slock.it adlı bir şirket tarafından oluşturuldu. Bu platform sayesinde herhangi bir aracı olmadan varlıklarınızı satabilir veya paylaşabilirsiniz.
2018’de şirketin kurucusu Christoph Jentzsch ile yapılan bir röportaja göre Slock.it, 2016’nın başında para toplamanın bir yolunu bulmak istedi ve Nisan ayında Kickstarter veya GoFundMe’dekine benzer bir DAO oluşturdu. Burada ayırt edici faktörlerden biri: DAO’nun tüm yatırımcılara/üyelere, şirketin artırılan sermayeyi harcama kararlarına oy vermelerini sağlamasıdır.
Platform, zamanla bir risk sermayesi fonu için merkezi olmayan bir versiyona genişledi ve The Economist’e göre, bir sürenin ardından kripto para birimi Ethereum‘un toplam değerinin yaklaşık %14’ünü elinde tutmayı başaran bir duruma geldi. Ortaya konan verilere göre Slock.it, Mayıs ve Haziran ayları arasında 11.000’den fazla üyeden 150 milyon doların üzerinde Ethereum toplayarak 2016 tarihinin en büyük kitle fonlamalarından birine imza atmayı başardı.
Ancak o yılın Haziran ayında DAO platformu saldırıya uğradı ve yaklaşık 50 milyon dolar (o zamanlar yaklaşık 3,6 milyon dolar) kaybetti. Şaşırtıcı bir şekilde, Slock.it hack olayından sonra tamamen ortadan silinmedi, ancak DAO platformu bu olayın ardından bir türlü orijinal halini geri kazanamadı.
